Istraživanjem, koje je 2014-te godine Centar za visoke ekonomske studije (CEVES) sproveo u saradnji sa Privrednom komorom Srbije (PKS), identifikovani su sektori koji poseduju visok razvojni potencijal – sastavljeni su od konkurentnih firmi, i treba da predstavljaju pokretačku snagu razvoja srpske privrede.
Finalni rezultati indeksa predstavljeni su kroz rangiranje 114 sektora prema njihovim razvojnim potencijalima. Finalni rang sektora oslikava razvojne potencijale sektora prema njihovoj ostvarenoj konkurentnosti, sposobnosti da svoj rast preliju na ostatak srpske privrede i da doprinesu razvoju društveno-ekonomskih ciljeva.
Sektori koji su se istakli u top 10 prema razvojnim potencijalima su: proizvodnja motornih vozila; proizvodnja električne i elektronske opreme za motorna vozila; proizvodnja čarapa; aparati za domaćinstvo; prerada i konzervisanje voća i povrća; proizvodnja guma za vozila; proizvodnja električne energije; mašine opšte namene; životinjska hrana; i proizvodnja papira, celuloze i kartona. Među njima, 7 sektora je koncentrisano, što znači da je njihov rast pretežno determinisan poslovanjem jednog ili manjeg broja preduzeća.
Sektori koji su pokazali najniži razvojni potencijal su: ostali plemeniti i obojeni metali, akumulatori i baterije; umetnost i kultura; proizvodnja aluminijuma; proizvodi od stakla; keramički proizvodi; eksploatacija uglja; ostale životinje; proizvodnja i distribucija gasa.
Na osnovu ovih rezultata istraživanja, možemo da odabrane sektore sa kontinuiranim rastom vrednosti izvoza u Republiku Bugarsku posmatramo kroz detaljniju analizu njihovih realnih potencijala, uključujući i izvoznu performansu.
TABELA 9: Konačna rang lista – finalni rang sektora prema razvojnim potencijalima (zajedno sa parcijalnim rangovima po stubovima indeksa)
Finalni |
Naziv |
Generalna |
Izvozna |
Održiva |
Potencijal |
Potencijal za |
Potencijal za |
Kreiranje |
Privlačenje investicija |
Podsticanje preduzetništva |
1 |
Proizvodnja motornih vozila |
3 |
1 |
112 |
12 |
96 |
1 |
40 |
- |
113 |
2 |
Proizvodnja električne i elektronske opreme za motorna vozila |
1 |
4 |
16 |
32 |
30 |
67 |
1 |
- |
87 |
3 |
Proizvodnja čarapa |
6 |
2 |
46 |
105 |
11 |
93 |
16 |
- |
102 |
4 |
Aparati za domaćinstvo |
4 |
6 |
11 |
53 |
63 |
26 |
17 |
- |
92 |
5 |
Prerada i konzervisanje voća i povrća |
7 |
9 |
91 |
69 |
15 |
68 |
18 |
- |
12 |
6 |
Proizvodnja guma za vozila |
5 |
7 |
41 |
52 |
90 |
63 |
8 |
- |
104 |
7 |
Proizvodnja električne energije |
62 |
3 |
65 |
104 |
8 |
73 |
102 |
- |
96 |
8 |
Mašine opšte namene |
46 |
24 |
33 |
1 |
4 |
20 |
15 |
- |
66 |
9 |
Životinjska hrana |
17 |
10 |
97 |
40 |
7 |
50 |
23 |
- |
23 |
10 |
Proizvodnja papira, celuloze i kartona |
8 |
14 |
80 |
21 |
91 |
5 |
12 |
- |
82 |
11 |
Proizvodnja ambalaže od plastike |
12 |
22 |
64 |
61 |
9 |
102 |
39 |
- |
6 |
12 |
Ostali proizvodi od plastike |
18 |
19 |
54 |
47 |
46 |
71 |
30 |
- |
2 |
13 |
Mašine specijalne namene |
21 |
52 |
6 |
5 |
52 |
12 |
26 |
- |
7 |
14 |
Proizvodnja derivata nafte |
29 |
26 |
10 |
17 |
87 |
31 |
49 |
- |
13 |
15 |
Elektronski provodnici i optički kablovi |
28 |
17 |
15 |
23 |
59 |
18 |
67 |
- |
73 |
16 |
Proizvodnja alata i sečiva |
10 |
62 |
4 |
30 |
85 |
23 |
71 |
- |
8 |
17 |
Mašine za industriju hrane i pića |
25 |
35 |
35 |
58 |
83 |
27 |
37 |
- |
3 |
18 |
Agrohemija |
22 |
61 |
20 |
60 |
73 |
25 |
2 |
- |
15 |
19 |
Proizvodnja elektromotora i generatora |
63 |
18 |
14 |
59 |
40 |
13 |
55 |
- |
44 |
20 |
Proizvodnja furnira i ploča od drveta |
45 |
12 |
107 |
37 |
23 |
69 |
84 |
- |
4 |
21 |
Proizvodnja plastičnih profila |
24 |
41 |
5 |
31 |
36 |
53 |
21 |
- |
65 |
22 |
Metalna ambalaža i grejna tela |
57 |
23 |
34 |
93 |
84 |
19 |
60 |
- |
10 |
23 |
Papirne i kartonske ambalaže |
9 |
60 |
94 |
63 |
27 |
83 |
27 |
- |
5 |
24 |
Proizvodnja rublja |
19 |
20 |
44 |
108 |
5 |
107 |
25 |
- |
89 |
25 |
Merni elektronski instrumenti |
39 |
79 |
9 |
3 |
105 |
3 |
46 |
- |
14 |
26 |
Proizvodnja osnovnih hemikalija |
15 |
67 |
56 |
15 |
67 |
4 |
57 |
- |
85 |
27 |
Mlečni proizvodi |
14 |
42 |
90 |
25 |
38 |
35 |
36 |
- |
83 |
28 |
Rezanje i obrada drveta |
32 |
40 |
95 |
33 |
13 |
74 |
64 |
- |
16 |
29 |
Mlinski i skrobni proizvodi |
41 |
31 |
82 |
82 |
10 |
103 |
54 |
- |
20 |
30 |
Proizvodnja medicinskih instrumenata |
30 |
44 |
8 |
27 |
94 |
6 |
22 |
- |
74 |
31 |
Ostali proizvodi od gume |
26 |
36 |
13 |
35 |
61 |
70 |
68 |
- |
68 |
32 |
Nameštaj |
54 |
29 |
89 |
39 |
41 |
44 |
10 |
- |
63 |
33 |
Ostali prehrambeni proizvodi |
40 |
37 |
77 |
41 |
34 |
49 |
6 |
- |
75 |
34 |
Prerada čaja i kafe |
37 |
51 |
74 |
26 |
76 |
47 |
35 |
- |
11 |
35 |
Proizvodi od papira |
38 |
56 |
71 |
71 |
37 |
38 |
51 |
- |
18 |
36 |
Oprema za prenos i upravljanje električnom energijom |
70 |
32 |
2 |
18 |
47 |
14 |
33 |
- |
84 |
37 |
Boje i lakovi |
53 |
64 |
32 |
44 |
62 |
17 |
34 |
- |
22 |
38 |
Proizvodnja karoserija |
60 |
54 |
22 |
22 |
77 |
66 |
3 |
- |
19 |
39 |
Uslužne poljoprivredne delatnosti |
20 |
70 |
27 |
90 |
19 |
79 |
65 |
- |
54 |
40 |
Metalne konstrukcije i okviri |
66 |
38 |
62 |
87 |
33 |
24 |
29 |
- |
46 |
41 |
Odeća |
49 |
33 |
79 |
114 |
2 |
84 |
24 |
- |
43 |
42 |
Namenska industrija |
65 |
8 |
109 |
99 |
72 |
11 |
90 |
- |
103 |
43 |
Rashladna i ventilaciona oprema |
42 |
49 |
21 |
42 |
88 |
105 |
59 |
- |
21 |
44 |
Obuća |
59 |
28 |
63 |
96 |
42 |
87 |
48 |
- |
61 |
45 |
Kućna hemija i lična higijena |
44 |
47 |
53 |
54 |
22 |
29 |
32 |
- |
98 |
46 |
Mašine za obradu metala |
23 |
100 |
43 |
13 |
66 |
9 |
13 |
- |
37 |
47 |
Metalni proizvodi opšte namene |
68 |
46 |
42 |
24 |
18 |
42 |
56 |
- |
52 |
48 |
Drvna ambalaža i proizvodi od drveta |
71 |
25 |
98 |
48 |
44 |
57 |
63 |
- |
26 |
49 |
Štampanje i umnožavanje |
56 |
76 |
39 |
91 |
29 |
8 |
53 |
- |
39 |
50 |
Voće |
58 |
30 |
69 |
98 |
28 |
99 |
106 |
- |
29 |
51 |
Žitarice |
43 |
73 |
59 |
102 |
6 |
88 |
42 |
- |
34 |
52 |
Proizvodi od plastike za građevinarstvo |
50 |
39 |
81 |
79 |
68 |
30 |
41 |
- |
93 |
53 |
Proizvodnja delova i opreme za motorna vozila |
88 |
27 |
76 |
4 |
24 |
48 |
66 |
- |
69 |
54 |
Farmaceutski proizvodi |
82 |
55 |
38 |
6 |
100 |
2 |
11 |
- |
100 |
55 |
Elektronski uređaji široke potrošnje |
13 |
58 |
48 |
75 |
111 |
113 |
75 |
- |
9 |
56 |
Eksploatacija ostalih ruda |
34 |
68 |
29 |
97 |
104 |
45 |
85 |
- |
31 |
57 |
Livenje i obrada metala |
31 |
86 |
36 |
65 |
69 |
80 |
20 |
- |
56 |
58 |
Livenje gvožđa i čelika |
67 |
57 |
67 |
11 |
3 |
109 |
96 |
- |
40 |
59 |
Tekstilni proizvodi |
64 |
50 |
50 |
110 |
39 |
62 |
28 |
- |
60 |
60 |
Pekarski proizvodi |
55 |
71 |
100 |
46 |
1 |
95 |
5 |
- |
86 |
61 |
Konditorski proizvodi |
11 |
93 |
72 |
55 |
58 |
76 |
58 |
- |
76 |
62 |
Ostala električna oprema |
61 |
87 |
47 |
28 |
79 |
34 |
47 |
- |
25 |
63 |
Ostali hemijski proizvodi |
77 |
77 |
18 |
14 |
74 |
10 |
95 |
- |
24 |
64 |
Proizvodnja osvežavajućih pića |
86 |
16 |
103 |
62 |
14 |
58 |
44 |
- |
101 |
65 |
Eksploatacija ruda metala |
2 |
84 |
70 |
111 |
93 |
108 |
100 |
- |
108 |
66 |
Veštačka đubriva |
97 |
21 |
85 |
49 |
64 |
39 |
31 |
- |
67 |
67 |
Proizvodnja šećera |
73 |
43 |
68 |
64 |
21 |
92 |
14 |
- |
78 |
68 |
Proizvodnja bakra |
75 |
13 |
55 |
78 |
71 |
52 |
76 |
- |
111 |
69 |
Proizvodnja sokova |
93 |
15 |
96 |
76 |
70 |
82 |
69 |
- |
72 |
70 |
Optička i fotografska oprema |
36 |
98 |
23 |
19 |
107 |
110 |
43 |
- |
17 |
71 |
Mašine za rudnike i kamenolome |
78 |
69 |
12 |
45 |
78 |
32 |
105 |
- |
41 |
72 |
Prerada i konzervisanje mesa |
47 |
81 |
106 |
109 |
16 |
59 |
19 |
- |
95 |
73 |
Mašine za poljoprivredu |
79 |
63 |
37 |
88 |
50 |
28 |
113 |
- |
30 |
74 |
Eksploatacija sirove nafte |
33 |
78 |
3 |
7 |
102 |
100 |
4 |
- |
114 |
75 |
Lov i ribolov |
103 |
34 |
57 |
80 |
45 |
36 |
87 |
- |
45 |
76 |
Oprema za osvetljenje |
87 |
74 |
19 |
43 |
103 |
41 |
80 |
- |
27 |
77 |
Živinarstvo |
35 |
95 |
88 |
85 |
35 |
86 |
89 |
- |
77 |
78 |
Proizvodnja vina |
92 |
48 |
45 |
73 |
55 |
61 |
111 |
- |
48 |
79 |
Duvanski proizvodi |
111 |
5 |
92 |
103 |
12 |
106 |
45 |
- |
110 |
80 |
Proizvodnja plastičnih masa |
90 |
53 |
110 |
8 |
49 |
16 |
110 |
- |
99 |
81 |
Eksploatacija sirovina za građevinarstvo |
80 |
83 |
73 |
100 |
43 |
51 |
94 |
- |
33 |
82 |
Proizvodnja mesnih prerađevina |
76 |
59 |
111 |
51 |
60 |
55 |
83 |
- |
90 |
83 |
Ostala proizvodnja |
51 |
99 |
51 |
74 |
99 |
89 |
62 |
- |
81 |
84 |
Tekstil i tkanina |
52 |
94 |
83 |
112 |
81 |
94 |
98 |
- |
47 |
85 |
Ostala pića |
100 |
102 |
1 |
81 |
75 |
46 |
70 |
- |
1 |
86 |
Proizvodnja transportne opreme |
72 |
101 |
52 |
29 |
82 |
60 |
88 |
- |
49 |
87 |
Šumarstvo i seča drveća |
74 |
72 |
17 |
56 |
101 |
85 |
112 |
- |
80 |
88 |
Svinjogojstvo |
83 |
88 |
24 |
83 |
89 |
22 |
109 |
- |
88 |
89 |
Građevinski marterijal |
89 |
91 |
86 |
70 |
28 |
96 |
78 |
- |
55 |
90 |
Mašine za podizanje i prenošenje |
81 |
106 |
7 |
34 |
56 |
54 |
73 |
- |
62 |
91 |
Čelični profili |
85 |
92 |
105 |
86 |
32 |
78 |
108 |
- |
28 |
92 |
Ulja i masti |
84 |
45 |
102 |
101 |
54 |
104 |
61 |
- |
106 |
93 |
Proizvodnja građevinske stolarije i elemenata |
102 |
80 |
93 |
50 |
17 |
56 |
91 |
- |
51 |
94 |
Proizvodnja alkoholnih pića |
91 |
65 |
78 |
66 |
65 |
75 |
103 |
- |
94 |
95 |
Proizvodnja opeke i crepa |
110 |
11 |
108 |
92 |
20 |
72 |
107 |
- |
91 |
96 |
Proizvodnja računara |
94 |
107 |
28 |
20 |
108 |
15 |
7 |
- |
57 |
97 |
Komunikaciona oprema |
101 |
104 |
26 |
10 |
109 |
7 |
72 |
- |
36 |
98 |
Povrće |
69 |
108 |
87 |
95 |
26 |
111 |
92 |
- |
32 |
99 |
Proizvodi od kože |
99 |
66 |
99 |
107 |
86 |
90 |
86 |
- |
64 |
100 |
Proizvodnja nakita |
104 |
85 |
75 |
16 |
110 |
37 |
93 |
- |
50 |
101 |
Proizvodnja piva |
98 |
96 |
30 |
67 |
31 |
64 |
38 |
- |
109 |
102 |
Gvožđe i čelik |
48 |
110 |
104 |
38 |
48 |
40 |
77 |
- |
107 |
103 |
Izgradnja zgrada |
108 |
90 |
84 |
84 |
51 |
91 |
9 |
- |
70 |
104 |
Elektronski elementi i ploče |
105 |
105 |
31 |
9 |
113 |
21 |
50 |
- |
35 |
105 |
Proizvodnja i distribucija gasa |
27 |
114 |
66 |
2 |
114 |
101 |
74 |
- |
42 |
106 |
Ostale životinje |
95 |
97 |
101 |
94 |
57 |
114 |
101 |
- |
79 |
107 |
Eksploatacija uglja |
16 |
111 |
104 |
106 |
106 |
97 |
52 |
- |
105 |
108 |
Keramički proizvodi |
107 |
103 |
58 |
77 |
95 |
65 |
114 |
- |
38 |
109 |
Proizvodi od stakla |
113 |
75 |
60 |
68 |
97 |
33 |
97 |
- |
71 |
110 |
Proizvodnja aluminijuma |
109 |
82 |
61 |
72 |
80 |
81 |
82 |
- |
112 |
111 |
Ostale biljke |
106 |
89 |
113 |
113 |
53 |
112 |
99 |
- |
97 |
112 |
Umetnost i kultura |
96 |
113 |
49 |
36 |
112 |
77 |
79 |
- |
58 |
113 |
Akumulatori i baterije |
112 |
109 |
40 |
57 |
98 |
43 |
81 |
- |
59 |
114 |
Ostali plemeniti i obojeni metali |
114 |
112 |
25 |
89 |
92 |
98 |
104 |
- |
53 |
Na osnovu konačne rang liste – finalni rang sektora prema razvojnim potencijalima (zajedno sa parcijalnim rangovima po stubovima indeksa) prvih deset sektora su:
- Proizvodnja motornih vozila
- Proizvodnja električne i elektronske opreme za motorna vozila
- Proizvodnja čarapa
- Aparati za domaćinstvo
- Prerada i konzervisanje voća i povrća
- Proizvodnja guma za vozila
- Proizvodnja električne energije
- Mašine opšte namene
- Životinjska hrana
- Proizvodnja papira, celuloze i kartona
Sektori sa najvećom izvoznom performansom su prikazani u sledećoj tabeli.
TABELA 10: Sektori razvrstani po izvoznoj performansi (Izvor: „Indeks razvojnih potencijala razmenjivih sektora u Srbiji - IRP 2014“)
Red. |
Sektor |
Obim |
Dinamičnost |
Diversifikovanost |
Inkluzivnost |
Održivost |
1 |
Proizvodnja motornih vozila |
4 |
1 |
63 |
32 |
80 |
2 |
Proizvodnja čarapa |
1 |
4 |
3 |
29 |
82 |
3 |
Proizvodnja električne energije |
2 |
2 |
12 |
103 |
24 |
4 |
Proizvodnja električne i elektronske opreme za motorna vozila |
12 |
3 |
8 |
4 |
19 |
5 |
Duvanski proizvodi |
9 |
5 |
38 |
3 |
67 |
6 |
Aparati za domaćinstvo |
13 |
6 |
19 |
21 |
10 |
7 |
Proizvodnja guma za vozila |
7 |
9 |
23 |
45 |
1 |
8 |
Namenska industrija |
5 |
7 |
62 |
1 |
101 |
9 |
Prerada i konzervisanje voća i povrća |
3 |
26 |
55 |
66 |
55 |
10 |
Životinjska hrana |
29 |
22 |
1 |
75 |
5 |
11 |
Proizvodnja opeke i crepa |
10 |
10 |
7 |
64 |
94 |
12 |
Proizvodnja furnira i ploča od drveta |
35 |
27 |
16 |
54 |
2 |
13 |
Proizvodnja bakra |
15 |
18 |
89 |
2 |
57 |
14 |
Proizvodnja papira, celuloze i kartona |
27 |
16 |
42 |
63 |
14 |
15 |
Proizvodnja sokova |
24 |
15 |
35 |
44 |
25 |
16 |
Proizvodnja osvežavajućih pića |
11 |
31 |
13 |
73 |
45 |
17 |
Elektronski provodnici i optički kablovi |
75 |
28 |
9 |
7 |
11 |
18 |
Proizvodnja elektromotora i generatora |
19 |
12 |
44 |
34 |
86 |
19 |
Ostali proizvodi od plastike |
55 |
20 |
4 |
24 |
35 |
20 |
Proizvodnja rublja |
39 |
23 |
33 |
42 |
13 |
21 |
Veštačka đubriva |
66 |
32 |
40 |
11 |
3 |
22 |
Proizvodnja ambalaže od plastike |
50 |
34 |
2 |
33 |
20 |
23 |
Metalna ambalaža i grejna tela |
22 |
29 |
36 |
22 |
44 |
24 |
Mašine opšte namene |
54 |
11 |
57 |
16 |
38 |
25 |
Drvna ambalaža i proizvodi od drveta |
20 |
36 |
15 |
72 |
59 |
26 |
Proizvodnja derivata nafte |
102 |
8 |
65 |
48 |
6 |
27 |
Proizvodnja delova i opreme za motorna vozila |
99 |
14 |
6 |
20 |
33 |
28 |
Obuća |
23 |
41 |
43 |
28 |
39 |
29 |
Nameštaj |
33 |
24 |
17 |
60 |
66 |
30 |
Voće |
26 |
13 |
49 |
86 |
79 |